Thema: Klimaat en armoede
Dit thema-dossier staat geheel in het teken van het klimaatvraagstuk. De vraag hoe dit vraagstuk gedefinieerd wordt en hoe het wordt aangepakt, is van groot belang voor de positie van de mensen met de laagste inkomens. In het beleid dat ontwikkeld wordt als antwoord op het klimaatvraagstuk, mogen de armen niet het kind van de rekening worden. Naast de landelijke politiek, kan de lokale politiek daarop aangesproken worden.
Vijf concrete voorstellen
Dat laatste doet de Sociale Alliantie in en een met vijf concrete voorstellen om het klimaatvraagstuk op lokaal niveau, dicht bij huis, aan te pakken. Ook roept de Sociale Alliantie alle lokale groepen op om in hun eigen woonplaats gemeenteraadsleden aan te spreken met de vraag of ze de notitie over de lokale aanpak van het klimaatvraagstuk aan de orde willen stellen in de gemeenteraad. Bij die is ook gevoegd, dat gebruikt kan worden om in de lokale media aandacht te vragen voor deze actie van de Sociale Alliantie.
Het klimaatvraagstuk als nieuwe sociale kwestie
Eind 2018 heeft de directeur van het Sociaal en Cultureel Planbureau, Kim Putters, het klimaatvraagstuk de nieuwe sociale kwestie genoemd en een vergelijking gemaakt met de eerste sociale kwestie rond het klassieke arbeiders- en armoedevraagstuk in de negentiende eeuw. In wijst Raf Janssen erop dat die vergelijking al in de jaren tachtig van de vorige eeuw werd gemaakt. Hij brengt in kaart wat de overeenkomsten en de verschillen zijn tussen de oude en de nieuwe sociale kwestie. Verduidelijkt wordt dat de eerste sociale kwestie opgelost werd binnen het kader van de gangbare economie van permanente groei. De strijd ging vooral om een rechtvaardiger verdeling van de opbrengsten van die economie. Bij de nieuwe sociale kwestie van het milieuvraagstuk schiet deze benadering te kort. Voor een oplossing van dat vraagstuk is denken en doen nodig dat buiten de kaders gaat van de gangbare economie. Uit de bijdrage van Raf Janssen blijkt dat dit nog een grote uitdaging is voor de hele samenleving. De antwoorden die de samenleving geeft op het klimaatvraagstuk zijn ook van belang voor een daadwerkelijke aanpak van de structurele oorzaken van het armoedevraagstuk. Ook hiervoor moet ons huidige economisch denken en doen fundamenteel veranderen.
Duurzaamheid en armoede
De samenhang tussen vraagstukken rondom het milieu en vraagstukken rondom armoede staat ook centraal in een bezinningsbrochure die Kerk in Actie en de Raad van Kerken komend jaar uitbrengen. Trinus Hoekstra schreef een achtergrondartikel voor deze brochure over ‘Duurzaamheid en armoede’. Bij wijze van voorpublicatie is dit artikel al opgenomen in dit themadossier.
Boekbespreking Bruno Latour
Tenslotte wordt in dit themadossier de aandacht gevestigd op een recent boek dat de Franse socioloog Bruno Latour heeft gewijd aan het klimaatvraagstuk. Ook hij maakt de vergelijking met de oude sociale kwestie. Hij vraagt zich af hoe we samen nieuw land kunnen creëren waar we voet aan de grond kunnen zetten. De aard van onze verhouding met de natuur waar we zelf deel van uitmaken, is daarbij essentieel. Raf Janssen heeft de strekking van dit boek samengevat in een korte bespreking van dit nieuwe boek van Bruno Latour.
Links naar de inhoud:
Persbericht
Notitie
Brief B&W en gemeenteraden
Oproep aan plaatselijke groepen
Het klimaatvraagstuk als nieuwe sociale kwestie
Verduurzaming verbinden met armoedebestrijding
Het klimaatvraagstuk is een aarde-omvattende sociale kwestie
Thema: Minima-effectrapportages
Lokaal minimabeleid onderzocht en verbeterd
Omdat het Rijk tekortschiet wat betreft een evenwichtige verdeling van de rijkdom en gaten laat vallen wat betreft de bestaanszekerheid van grote groepen burgers, mogen/moeten gemeenten bijspringen om met noodverbanden te lage inkomens te ondersteunen. Alle gemeenten doen dat, zij het dat ene gemeente dat beter doet dan de andere. Juist de gemeenten die goed zijn in het aanleggen van noodverbanden, zoeken naar mogelijkheden om de structurele oorzaken van armoede aan te pakken, ook op lokaal niveau. Dat is ook de hoofdaanbeveling van een onlangs verschenen SER-rapport over de aanpak van armoede onder kinderen.
Lees meer
Thema: Schulden en schaarste
De laatste jaren is er veel aandacht gekomen voor de psychologische en gezondheidseffecten van armoede en schulden. Hersenonderzoek laat zien dat de stress die armoede en schulden met zich meebrengen gevolgen hebben voor de manier waarop mensen zich gedragen en beslissingen nemen.
'Moblitiy Mentoring' heeft naar aanleiding van deze inzichten een grote vlucht genomen. Dit is een (schuld)hulpverleningsaanpak, die meer rekening houdt met de lessen uit de hersenwetenschap en de effecten van stress.
Van Jan Maasen is een bijdrage in dit themadossier opgenomen, waarin hij vertelt over een bijeenkomst rond Armoede, schulden en stress voor Parochiële Caritas Instellingen. Daarbij kwam ook de methode van Mobility Mentoring aan bod. Aandacht voor de gevolgen van armoede en schulden voor het brein en de gezondheid van mensen kan een bijdrage leveren aan een beter begrip en een betere benadering in de (ook kerkelijke) hulpverlening aan mensen met problematische schulden.
In een bijdrage van Raf Janssen worden kritische kanttekeningen bij de 'hype' van Mobility Mentoring geplaatst. De aanpak gaat wel erg eenzijdig uit van een geïndividualiseerde, psychologische benadering en stelt geen vragen bij maatschappelijke oorzaken van armoede en schulden. De schuldvraag komt daardoor niet meer bij de systemen van de samenleving te liggen en vooral bij het individu.
Het boek 'Schaarste' dat in 2013 verscheen, had veel invloed. 'Hoe gebrek aan tijd en geld ons gedrag bepalen', luidt de ondertitel. Hoe het gevoel van schaarste bezit neemt van ons denken, ons denken stuurt. Er treedt schier automatisch een tunnelvisie op. Dit boek is veel besproken, en Raf Janssen wijst in een bijdrage aan dit dossier op deze boekbesprekingen. Hij analyseert daarbij ook de sterke en de zwakke punten van dit boek.
Het dossier sluit af met een column over de (on)mogelijkheden van gemeenten om de schuldenbrand te blussen.
Dit thema-dossier bestaat uit de volgende bijdragen:
Nieuwsbrief 2019-4 verschenen
Op 2 september is de vierde nieuwsbrief van 2019 verschenen. Dit keer gaat het themadossier over schulden, schaarste en moblity mentoring.
Er zijn ook twee columns en een bespreking van het rapport 'Welvaart in Nederland 2019'.
En vergeet niet de datum van een grote conferentie van de Sociale Alliantie op 13 december te noteren.
Klik hier om de nieuwsbrief te lezen.
