Hoe kunnen we armoede voorkomen?
Deze verhalen staan voor vele verhalen
Beter luisteren naar ervaringsdeskundigen, meer leren over wat er verbeterd kan worden, samen de pijnpunten op tafel leggen en niet een andere kant op kijken bij problemen. Ervaringsdeskundigen leggen in het kennismakingsbezoek met minister Carola Schouten de vinger op de zere plekken. Welke, dat lees je in deze nieuwsbrief van de Sociale Alliantie in twee van de vier verhalen, die staan voor soortgelijke ervaringen van heel veel mensen.
Den Haag, woensdag 6 juli 2022. Iets later dan gepland, maar gelukkig kan iedereen ook later, gaan we op kennismakingsbezoek bij Carola Schouten, minister voor Armoedebeleid, Participatie en Pensioenen en vice-premier. We, dat is de Sociale Alliantie, brengen in waar we voor staan als collectief. De Sociale Alliantie (twitter: @SocialeAllianti) voor sociale rechtvaardigheid staat voor een krachtige en brede samenwerking in dienst van ieder die te maken heeft met #armoede en stijgende kosten zoals #zorgkosten en #energiearmoede.
Armoede is een grote zorg op dit moment in de maatschappij. De hoge huren, de rekeningen die niet betaald kunnen worden, de zorgkosten. We hebben mensen meegenomen met een eigen verhaal dat staat voor vele verhalen en willen het gesprek aangaan over hoe wij armoede kunnen voorkomen.
Justine Feitsma, voorzitter Sociale Alliantie
Vier ervaringsdeskundigen doen direct aan tafel bij de minister hun verhaal en hier publiceren we er twee en in de volgende Nieuwsbrief nog twee. De inzet hier is: een betere vergoeding van zorgkosten en een participatiewet en -uitvoering waarin naar de mensen zelf geluisterd wordt. De delegatie van de Sociale Alliantie deelt hier de samenvatting van het gesprek ter inspiratie. Met dank aan iedereen die zich ervoor inzet! De verhalen zijn er voor de herkenning en erkenning, om kracht op te doen, voor actie en om de speerpunten in alle organisaties aangesloten bij de Sociale Alliantie en daarbuiten scherp te slijpen.
Hoe zorgkosten maken dat je weinig overhoudt om te leven
Gregory Dunker laat zien hoe chronische ziekte ertoe leidt dat je door continu hoge en stijgende zorgkosten weinig overhoudt om van te leven.
Na 20 jaar werken ben ik sinds 2010 afgekeurd en blind en slechthorend en nog een paar dingen. Ik wil het verschil maken voor mensen die aan de rand van de samenleving staan.
Gregory Dunker, IederIn; SP Hilversum; Platform G&CZ Hilversum
Gregory Dunker: Het is het best uit te leggen aan de hand van mijn eigen situatie.
Ik heb een pacemaker, twee nieuwe knieën, mijn nieren werken voor 16 procent, ik heb diabetes. Het gevolg van de ziekte van Alström. Het tast je organen aan. Gemiddeld worden mensen ongeveer 25 jaar oud, ik heb een verandering in een gen, waardoor ik al 53 ben. Ik heb twee HBO-studies met diploma afgerond, na 20 jaar werken ben ik in 2010 afgekeurd. Ik ben inmiddels blind en slechthorend.
Door mijn chronische ziekte heb ik een WIA-uitkering. Mijn vrouw heeft reuma, de ziekte van Crohn en aangeboren hersenletsel, zij heeft een WAO-uitkering. Wij hebben hoge zorgkosten, zo'n 900 Euro per maand. Dan heb je het over allerlei dingen die niet vergoed worden, zoals alcohol om te ontsmetten, dan heb je het over tape om dingen vast te zetten, medicijnen die niet vergoed worden, de geleidehond, die wordt vergoed maar toch betalen we 500 euro per jaar zelf.
Op jaarbasis krijgen we 400 euro per jaar te veel om in aanmerking te komen voor toeslagen van de gemeente, in hoogte van 1800 euro. Dat is een dilemma om daar gebruik van te maken. Heel veel mensen die een WIA of WAO uitkering hebben hebben daarmee te maken.
De bijstand stijgt elk jaar iets, maar de zorgkosten stijgen harder. Er zijn dingen die we laten omdat we anders niet uitkomen. De zorgkosten stijgen veel maar de inkomens van mensen niet. Als we met gas en licht erbij alles optellen, houden we 300 euro over om per maand van te leven.
De kosten zijn vast, maar na een jaar stijgen ze. Nu is vitamine D eruit gehaald, dat kost dan 75 euro, maar dat komt er wel bij. Het probleem is dat wat dit jaar nog vergoed wordt door ziektekostenverzekeraar, is dat het volgend jaar niet meer. Dat is dan bijvoorbeeld maar 75 euro die wegvalt, maar omdat we al 900 euro per maand kwijt zijn, is dat veel. Ik heb de ziekte vanaf mijn geboorte en vanaf mijn 18e weet ik dat ik het heb. En het gaat steeds slechter.
Ik wil zeggen: er zijn een heleboel mensen die hiermee zitten en we willen graag dat er een oplossing is.
Daniël Toebes (IederIn): 'Hoe wordt deze problematiek meegenomen in de herijking van het sociaal minimum?' en ' Je kunt ook 110% van de norm blijven toekennen. Er zijn gemeenten die dat doen.'
Samen uit de armoedeval naar opleiding en werk
Riane Kuzee benadrukt dat het nodig is gezien te worden en niet meer in de vergeetbak te zitten. Ze werd uitgenodigd voor een opleiding tot ervaringsdeskundige.
Ik moest voor een gewelddadige thuissituatie vluchten en had lang een bijstandsuitkering als alleenstaande moeder. Nu ben ik opgeleid als ervaringsdeskundige.
Riane Kuzee, Sterk uit Armoede
Riane Kuzee: Ik had een bijstandsuitkering en toen kwam de Participatiewet en dat heeft me eerder belemmerd. Ik ben blij dat daar iets verandert want ik heb jarenlang op de bank gezeten.
In het begin was er maatwerk. De vraag. Hoe gaat het me je? Maar op gegeven moment willen ze dat je aan het werk gaat. Ik was heel erg bang voor die armoedeval, zodat ik een weerstand heb gehad tegen betaald werk en dat ik vrijwilligerswerk bleef doen.Ik durfde geen stap vooruit te maken, omdat volstrekt onduidelijk was welke kwijtscheldingen ik zou kwijtraken en dat ik aan het eind van de streep dan nog minder zou overhouden.(Hier vult Riane haar verhaal later in een mail nog aan, want het gaat niet alleen om kwijtscheldingen). Bij vacatures staat ook altijd een bruto-loon: niemand kon mij vertellen wat ik voor loon moest vragen om hetzelfde te krijgen en te behouden op bijstandsniveau. Samen met het niet weten hoe het dan met toeslagen en kwijtscheldingen zit, was dat hetgeen wat mij juist belemmerde de betaalde arbeidsmarkt op te gaan. Het was totaal niet transparant en ik weet dat ik daar niet de enige in ben.Totdat een consulent me onderuit de bak had gevist, waar ik al tien jaar lag met het gevoel ze zijn me vergeten. 'Een opleiding tot ervaringsdeskundige en ik dacht meteen aan jou', zei ze me. Ik heb een diploma gehaald en ik voelde me weer gezien door de opleiding. Het heeft me m'n eigenwaarde teruggegeven, dat ik kwijt was, terwijl ik me er niet eens bewust van was. Zonder dat je het in de gaten hebt, verlies je stukken van jezelf.Ik heb een uitkering aangevraagd en niet de stappen vooruit gemaakt. En had last van angst, en ook zelfverwijten. Ook heb ik nog een jaar lang mantelzorg verricht voor mijn nieuwe partner. Toen kreeg ik een weduwen -en wezenpensioen van mijn kind, de vader was overleden.*
Daarna werkte ik part-time. Mijn zelfvertrouwen is omhoog gegaan, mijn dochter heeft dat ook gezien. Ik heb een kans gekregen en gegrepen. Door die attente bijstandsconsulente die niet vanuit het papier werkte, maar vanuit de menselijke maat. Ze is nu met pensioen, maar ze is ook speciaal naar mijn diploma-uitreiking gekomen. Er zitten ook mensen die alleen in de weerstanden zitten.
Famke ten Brinke van Sterk uit Armoede: Dat horen we zoveel van bijstandsconsulenten, er wordt zoveel voor mensen gedaan. Het lukt niet alleen voor de mensen. Het moet met de mensen worden gedaan.
* Riane mailt later nog precies hoe ze in de armoedeval raakte. Haar verhaal nemen we mee voor volgende edities over de armoedeval. Kernpunt is dat haar mantelzorg een VVV-bon van € 50 opleverde, een gestopte uitkering en een achterstandsbetaling. Er moest veel ingeleverd worden. 'Als ik dat geweten had', zegt Riane, 'had ik het niet eens aangevraagd. Ik weet ook nog steeds niet of ze dat hadden mogen doen, omdat het niet mijn geld was maar het geld van mijn dochter en zij toen minderjarig was.'
Sociale Alliantie juli/augustus 2022.
De ervaringsdeskundigen zijn auteurs van hun eigen verslag. Het bezoek van de Sociale Alliantie aan minister Schouten was een collectief werkbezoek van Justine Feitsma (voorzitter Sociale Alliantie), Miranda van de Burgt (CNV-Jongeren), Gregory Dunker (IederIn; SP Hilversum) en tolkbegeleiding, Riane Kuzee (Sterk uit Armoede), Tania Nederbiel (Stichting Urgente Noden Nederland), Nathalie Boerebach (Stichting Urgente Noden Nederland), Famke ten Brink (Sterk uit Armoede), Daniël Toebes (IederIn), Gerard van Santen (CNV) en Ellie Smolenaars (Sociale Alliantie Nieuwsbrief).
