Ervaren kennis en opinies: basisinkomen
Mensen die lokaal actief zijn laten hun licht schijnen over belangrijke thema's. Rianne bespreekt het basisinkomen. 'Gun deze mensen een basisinkomen. Maar dan wel één waarbij ook het aanvragen van al die tegemoetkomingen en andere regelingen niet nodig is. Schaf dat voor alle groepen af.' Ze pleit ook voor zuinigheid en respect: 'Volwaardig, dat is kunnen meedoen in de maatschappij. En hier wordt het lastig. Waar leg je een grens? Heeft iedereen recht op het zelfde nieuwste snufje? Nee, verschil mag.'
Basisinkomen, kans of cadeau?
Is een basisinkomen een oplossing of geeft het gratis geld? Wat als bijstand is: een tijdelijk noodfonds voor levensonderhoud, wonen en vaste lasten, totdat je weer zelf in je levensonderhoud kunt voorzien van een eigen inkomen. Een fair eigen inkomen waarbij je geen toeslagen en/of tegemoetkomingen nodig hebt, zodat je weer zelf kunt betalen wat tot de dagelijkse kosten behoort.
Tegenwoordig horen daar ook een smartphone voor schoolgaande jongeren en een pc voor iedereen bij, want alles loopt via DigiD, en dus ook internet met de beveiligingsmaatregelen die we geacht worden zelf te (laten) regelen, maar ook die duurzame maatregelen als zuinige apparatuur. En daar passen geen opmerkingen bij als ‘hoe duur kan dat nou zijn voor iemand in de bijstand’, want van dat bedrag is geen zuinige en dus energievriendelijke apparatuur te kopen en het prijskaartje verandert niet als ik bij dat apparaat sta.
Bijstand dus met nadruk op tijdelijk, een beperkte periode met afdankertjes, te krijg of voor een prikkie, kan. Maar het past niet in ‘iedereen duurzaam’, want dat vergt investeren in apparatuur die voornamelijk alleen nieuw is te verkrijgen. En bovendien, als je van weinig geld moet rondkomen met apparatuur die veel energie verbruikt en juist die energie wordt steeds duurder om bewustzijn te laten ontstaan voor duurzaam..., dan gaat dat niet echt samen. Tijdelijk, dat valt onder: ‘moet kunnen'? Of 'stimuleert om' ..?
Gun deze mensen een basisinkomen. Maar dan wel één waarbij ook het aanvragen van al die tegemoetkomingen en andere regelingen niet nodig is. Schaf dat voor alle groepen af.
Een fair loon is de oplossing
Maar hoe moet het met die mensen die helemaal geen uitzicht hebben om uit die periode bijstand te komen, die langdurig of blijvend te weinig verdiencapaciteit hebben? Hoe krijg je hen uit het moeras? Want uiteindelijk is de eventuele reserve op. Gun deze mensen een basisinkomen. Maar dan wel één waarbij ook het aanvragen van al die tegemoetkomingen en andere regelingen niet nodig is. Schaf dat voor alle groepen af. Het houdt mensen aan het werk, maar voor degenen die het nodig hebben is het stress, met steeds weer veranderingen en vragen als 'wat zijn de mogelijkheden?' en 'maak ik er gebruik van en hoe weet ik of ik gebruik maak van alle mogelijkheden?'
Dit geldt ook voor mensen die werken in banen met lage lonen. Een fair loon is de oplossing. Is dat echt duurder in de verwerking of ligt de oplossing er al doordat er van alles verschuift met het wegvallen van aanvraagprocedures voor diverse regelingen en controles daarop vanwege eventueel misbruik? Bekostigt de vereenvoudiging zichzelf? En misschien ligt er ook een oplossing in het eerlijker verdelen van lonen: werknemer versus management/top.
Ja, de ervaring leerde mij: ook ik, die absoluut van plan was alles onder controle te houden en vooral geen zootje te maken van mijn financiën, ook ik merk dat als alle reserves op zijn en het vooruitzicht er niet is en ook niet komt om zelf uit die bijstandssituatie te komen na bijna 20 jaar, en je nog bijna evenveel jaren mag, de verleiding groot wordt om alle (eventuele financiële) post op een stapel te gooien, liefst uit zicht. Ja, het recept om gegarandeerd in de problemen te komen. Want als er niets is wat iets oplost? Als je voor inkomsten afhankelijk blijft of van een overheidsinstantie of van een persoon? Afhankelijk zijn van een persoon, je partner klinkt niet vreemd als je al jaren bij elkaar bent, samen kinderen hebt waar de thuisblijver voor zorgde. Maar wat als je dat niet hebt? Eén op de drie scheidt. Dus er komen nieuwe relaties, partners die te maken hebben met alimentatie(s). Hebben die nog financiële ruimte om ook een nieuwe relatie financieel te kunnen dragen? Dat brengt dus ook andere vragen mee….
Volwaardig meedoen
Een basisinkomen dus voor mensen die niet op eigen kracht een volwaardig bestaan kunnen bekostigen. Volwaardig, dat is kunnen meedoen in de maatschappij. En hier wordt het lastig. Waar leg je een grens? Heeft iedereen recht op het zelfde nieuwste snufje? Nee, verschil mag. Maar wel die attributen die tot de dagelijkse levensbehoeften in deze snel veranderende maatschappij zijn gaan horen, als een smartphone om aan schoolinformatie te komen, of een pc, omdat alles via DigiD gaat. Maar ook vervoer als je ver van frequent openbaar vervoer woont, of die E-bike die nodig is voor een gehandicapte, maar nu als dagelijks gebruiksmiddel wordt betiteld, terwijl de prijs verre van dagelijks is. Of andere zaken met prijskaartje, zoals droger, vaatwasser, glazenwasser; voor sommigen vrij normaal om te gebruiken, voor anderen te duur, terwijl er vanuit de WMO-indicaties wel naar verwezen wordt.
Het boodschappenmandje van het Nibud, met goedkoper geworden reizen, uit eten, auto’s of bruingoed bijvoorbeeld, echt geen dagelijkse items voor mensen aan de onderkant van het inkomensgebouw. Hoe moet het met de mensen die in meerdere uitkeringsvoorzieningen vallen? En laat dan vakantiegeldopbouw inderdaad op die 5% bijstandsnorm, maar laat vrij wat men er zelf bij verdient. De proeven met basisinkomen laten zien wat voor rust het de betrokkenen gaf: weer tijd voor kinderen, waardoor zij een betere kans hadden op school en vervolg, tot en met werk. Maar ook zelf de rust om iets te maken van die opleiding of dat werk, tot een blijvende oplossing; voor ouder en kind.
Veel vragen
Profiteurs? Willen we niet allemaal zelfstandig zijn, onafhankelijk? Een (aanvullend) pensioen later? En kennen we niet allemaal (de verhalen over) die ene collega die wel erg makkelijk…?
Maar ook: de huidige maatschappij is ingericht op tweeverdieners. En al die mensen die kosten hebben overgehouden aan een eerdere relatie (alimentatie)? Hoe kan dan die ene partner later daarnaast ook nog alles bekostigen voor het huidige lief met die mijlenverre afstand tot de arbeidsmarkt? Die ene partner is alleenverdiener in de nieuwe relatie, terwijl alle extra zorgkosten er dan ook bijkomen.
Of die zzp'ers die tegen elkaar moeten onderbieden? Ligt er middels een basisloon een nieuwe manier van werken en belonen in het verschiet? Of is die nieuwe manier van werken er al? Maar hoe is het met de beloning als men zelf die regelingen moet verzorgen die voorheen voor kosten van de baas kwamen en nu niet in het loon kunnen?
En … is het feit dat AOW'ers en gepensioneerden wel aan het (deeltijd)werk komen via uitzendbureaus (speciaal voor ouderen) niet ook al een soort test of bewijs, dat werkgevers zonder al die extra werkgeverslasten wel meedoen om mensen, die anders (te) duur zouden zijn, aan te nemen en/of een kans te geven?
Begin maken met praktijkproject
Basisinkomen kan niet in een keer ingevoerd worden. Wel of niet nog een tijdelijk bijstandsregister behouden voor mensen die op korte termijn eruit kunnen komen? Of toch iedereen die korter of langer niet in eigen onderhoud kan voorzien een basisinkomen gunnen? Het kan een praktijkproject zijn. Al die mensen die nu geen kans hebben ooit nog een baan te krijgen vanwege de grote afstand tot de arbeidsmarkt …. Begin daar.
En wat gaat ons verrassen als blijkt dat mensen zelf kansen kunnen creëren en benutten?! Wat als (een deel van) de stress weg is? Wat als je zonder beperkingen van bijstandsregelgeving, waarbij je niet altijd weet hoe je binnen de lijntjes blijft, je eigen tekening kan gaan maken, zonder angst om buiten de lijntjes te kleuren? Want willen we niet allemaal een baan, collega’s, sociale contacten, erkenning, voldoening, eigenwaarde en zelfrespect en natuurlijk vakantie(geld) en aanvullend pensioen? En financieel onafhankelijk zijn?
Tekst en copyright: Rianne
