Bijstand is toch over-leven
Gerda leeft 22 jaar op bijstandsniveau
Op een wat sombere, mistige dag gaan we op bezoek bij Gerda. Ze is benaderd met de vraag om inzage te geven in haar huishoudboekje en om over haar financiële situatie in gesprek te gaan. Haar huis ruikt heerlijk naar versgebakken brood.
Alleenstaande ouder
Gerda leeft 22 jaar op bijstandsniveau. Na een echtscheiding - die het gezin behoorlijk schade heeft toegebracht en waarvan nu nog steeds de gevolgen merkbaar en zichtbaar zijn - bleef ze achter met drie jonge kinderen. Toen kostte het haar veel moeite om rond te komen. Met kinderen heb je nu eenmaal onverwachte kosten. Ze moest toen ook de nodige schroom overwinnen om aanvragen te doen voor bijvoorbeeld een beugel voor de kinderen. Soms had ze daar dan een rot gevoel over, maar na een paar dagen besloot ze dan maar weer de schouders eronder te zetten en de aanvraag toch maar te doen.
Gelukkig stelden haar kinderen ook niet veel eisen. Haar zoon kwam zelf met de vraag of hij een jas van Zeeman mocht aanschaffen. Nu, maar ook toen, heeft ze nooit in het rood gestaan en geen schulden gemaakt. Daar is ze echt trots op.
Alleenstaande vrouw
Nu de kinderen de deur uit zijn, hoeft ze alleen voor zichzelf te besluiten waaraan het geld te besteden. Dat maakt het allemaal stukken overzichtelijker. Ze weet precies wat ze aan inkomen en wat ze aan uitgaven heeft. Met wat overblijft, moet ze het gewoon doen. Zo simpel is dat. Dat kost haar niet veel moeite. Want Gerda kan heel goed met geld omgaan: ze is heel gedisciplineerd. Ze koopt eten dat in de aanbieding is. Aan kleren is ze nauwelijks geld kwijt. Die krijgt ze van vriendinnen. Als ze boodschappen doet en ze ziet een bosje bloemen staan, dan neemt ze zich voor zichzelf eens te trakteren en deze op de terugweg te kopen. Maar eenmaal op de terugweg besluit ze toch maar de bloemen te laten staan. "Ze blijven maar een week goed, dus waarom zou ik ze aanschaffen?"
Voor grotere uitgaven spaart ze. Zo heeft ze haar elektrische fiets bij elkaar gespaard door het sparen van 50 eurocentmunten. Wasmachine, droger en vriezer koopt ze van het geld dat ze van de belasting terugkrijgt of voor haar verjaardag krijgt. Roken en drinken doet ze niet. Eten doet ze gezond: elke dag ook een stukje vlees. Ze bespaart ook niet op eten. In de afgelopen jaren heeft Gerda ook twee grote reizen gemaakt. Die kon ze bekostigen van haar spaargeld en van een bedrag dat haar broer haar had geschonken. Vervelend is dat ze vakanties moet aanvragen en zich moet melden als ze weer terug is. Aanvragen van vakantie doet ze dan ook niet: ze meldt wel dat ze gaat. Want tussen melden en aanvragen zit wel een verschil. En ze verschaft na afloop alleen die informatie die echt noodzakelijk is. Het geeft geen pas dat anderen zich een oordeel vormen over waar zij recht op heeft. Dat alles heeft te maken met zelfrespect.
Vrijwilligerswerk
Omdat Gerda altijd heel transparant is geweest over haar doen en laten en aan de eisen van de sociale dienst altijd heeft voldaan, heeft de sociale dienst zich ook altijd begripvol naar haar opgesteld. Door de moeilijke omstandigheden vroeger thuis was ze (na elke hercontrole) vrijgesteld van de sollicitatieplicht. Men zag ook dat ze veel vrijwilligerswerk deed. Want Gerda is altijd actief geweest. Allereerst als lid van de Cliëntenraad van de gemeente. Ook was ze lid van de Cliëntenraad Jeugdzorg. Ze heeft via dit vrijwilligerswerk een opleiding gevolgd en een certificaat gekregen. Ze is ook actief voor AKN/EVA.
Actief zijn bij AKN/EVA betekent contact met lotgenoten. Mensen in dezelfde situatie treffen elkaar, kunnen elkaar een hart onder de riem steken en proberen samen een vuist te maken. Ze helpen en ondersteunen elkaar. Het geeft Gerda ook een warm gevoel dat mensen zich beroepsmatig bezighouden met het onrecht van armoede.
Bestuur voedselbank
Van al dat vrijwilligerswerk heeft Gerda veel geleerd. Deze kennis en ervaring zet ze nu in als oprichter en bestuurslid van de Voedselbank in haar woonplaats. Op dit moment treffen ze bij de voedselbank voorbereidingen voor het behalen van het hygiënecertificaat en zijn de voorbereidingen voor het sinterklaasfeest net achter de rug. Voor Gerda was het dan ook geen probleem dat ze deel uitmaakte van wat in de volksmond 'het granieten bestand' van de sociale dienst (fase 4, onbemiddelbaar) wordt genoemd.
Kortom: Gerda is een tevreden mens. Maar dat is deels buitenkant. Het leven op bijstandsni-veau blijft kwetsbaar en het is toch een kwestie van over-leven. Frustrerend is het soms ook en als je je dag niet hebt eigenlijk onverteerbaar. Maar het nare gevoel staat ze zichzelf maar twee dagen toe. Daarna gaat ze weer vrolijk verder.
Sinds kort ontvangt Gerda als 65-jarige AOW. Het is even afwachten hoe de financiële situatie gaat veranderen: het inkomen wordt iets hoger, maar toeslagen komen weer te vervallen. Het is nu zoeken naar een nieuw evenwicht. Maar Gerda redt het wel.
Politiek
Op de Partij van de Arbeid, waar ze altijd op heeft gestemd, zal ze niet gauw meer stemmen. De PvdA komt niet meer op voor de gewone mens. Hans Spekman komt in de buurt van Den Uyl, maar Diederik Samsom denkt en gedraagt zich als een VVD'er. "Samsom is net zo glad als z'n hoofd." Hij volgde Rutte in zijn oproep om te gaan consumeren. "Koop eens een auto." Waar moet je dat in godsnaam van doen als je geen geld hebt. En als je dan een auto koopt en je komt onverhoeds op straat te staan, dan verwijten ze je dat je een nieuwe auto hebt gekocht. Armoede staat trouwens bij geen enkele partij op de agenda. De toekomst ziet er dan ook somber uit, en nu al duurt het een paar maanden voordat je in aanmerking komt voor een uitkering. Men verwacht dat je in de tussenperiode leent van vrienden en familie. Dan begin je al met een achterstand en met schulden.
Klik hier om het huishoudboekje van Gerda in te zien.
Sandra van Berlo
Dit interview is er één in de serie 'De Boodschappenmand - koopkracht in de praktijk'.
Andere interviews uit deze reeks, uit 2012, zijn als publicatie 'De Boodschappenmand 2012' gratis te downloaden: klik hier.
