Werkgevers pleiten voor meer zekerheid en betere betaling van arbeid
Column Raf Janssen, 13 januari 2019
De Sociale Alliantie pleit al jaar en dag voor een verhoging van het minimuminkomen. Dat is ver achtergebleven bij de welvaartsontwikkeling en de prijsinflatie. Om die opgelopen achterstand in te halen en om de groeiende maatschappelijke kloof tussen rijk en arm in de samenleving te verkleinen is het dringend nodig dat er een inhaalslag komt wat betreft de hoogte van het minimuminkomen. Werkgeversorganisaties steunen dit pleidooi. Dat is geen nieuws. Wat wel nieuw is, is dat in werkgeverskringen gepleit wordt voor meer zekerheid en betere betaling van arbeid.
Op 4 januari 2019 publiceerde De Volkskrant een interview dat Joost de Vries had met Jurriën Koops, directeur van de Algemene Bond van Uitzendondernemingen (ABU). De ABU verenigt 65% van de uitzendbureaus. Nederland telt ongeveer 850 duizend uitzendkrachten. Er is een tendens om deze flexwerkers tegen steeds lagere prijzen in te huren. Daar waarschuwt Koops voor. Hij roept de uitzendondernemers op zich te verzetten tegen het beleid van veel werkgevers om de arbeid die ze nodig hebben tegen een zo laag mogelijke prijs in te kopen. Hij waarschuwt voor een verschijnsel dat Karl Marx als 150 jaar geleden aan de kaak stelde, namelijk dat arbeid verwordt tot koopwaar. Koops: “Vroeger praatten we met de personeelsmanagers, tegenwoordig met de inkopers. Procurement heet dat dan. Die kopen de kopjes en schoteltjes en de laptops, en die kopen nu ook het personeel in.” Procurement is een moeilijk begrip. Het slaat op alle activiteiten die gericht zijn op het beheersen en sturen van de inkomende goederenstroom tot aan het moment dat de goederen in productie worden genomen. Het geeft aan dat veel arbeid gedegradeerd is tot louter koopwaar. Er zijn nieuwe bedrijven in opkomst die kritiekloos meegaan met deze trend. Ze verdienen veel geld met het zo goedkoop mogelijk bemiddelen van zzp’ers als arbeidskrachten. Die zzp’ers zijn zo goedkoop omdat in hun prijs allerlei bestaansrisico’s niet worden meegeteld. Bij werknemers gebeurt dat wel en bij uitzendkrachten gebeurt dat ook, zij het voor een deel. Maar zzp’ers moeten die risico’s helemaal zelf dragen. Daarom kiezen de inkopers in bedrijven vaak voor de zzp’er als arbeidswaar. Koops wil dat er een einde komt aan deze “voortdurende run op goedkoop, goedkoper, goedkoopst.” Dat kan in zijn ogen door een andere organisatie van de zekerheid. “Als je bescherming wilt bieden aan alle werkenden, als je vindt dat iedereen voor ongelukken en ziekte verzekerd zou moeten zijn en wat pensioen zou moeten opbouwen, richt daar dan je arbeidsmarkt op in. Bouw de werknemers-verzekeringen om naar werkendenverzekeringen. Zo creëer je een inclusieve arbeidsmarkt waarin mensen snel en veilig kunnen oversteken tussen contractvormen.”
Het is een stap in de richting van vaste en goed verzekerde arbeid die de Sociale Alliantie bepleit in het manifest Voor meer kwaliteit van leven. Het verschil is dat de baas van de uitzendbranche meegaat met de tendens tot flexibilisering, terwijl de Sociale Alliantie daar juist paal en perk aan wil stellen. Citaat uit het manifest: “De arbeidsmarkt moet opnieuw geregeld worden. Uitgangspunt daarbij is: vaste contracten met bijbehorende bescherming. De doorgeslagen flexibilisering moet worden teruggedraaid. De samenleving moet niet langer accepteren dat werkgeversverplichtingen worden omzeild en ondernemersrisico’s worden afgewenteld op de minst weerbaren op de arbeidsmarkt en op de samenleving als geheel. Schijnopdrachtgeverschap en structurele afhankelijkheid van mensen die worden ingehuurd moeten actief worden bestreden. Ze hollen fatsoenlijke beloning, sociale bescherming en pensioenopbouw uit. Het zijn mechanismen die armoede doen ontstaan en laten voortbestaan. Om die tendens te keren moeten om te beginnen op de arbeidsmarkt de principes van sociale bescherming en collectieve verzekering tegen (levens)risico’s worden hersteld en behouden.”
Op 12 januari 2019 publiceerde De Limburger een verhaal van Peter Kamps met als titel Het honderdje van Giel Braun. Kamps doet daarin verslag van een gesprek met Giel Braun, de voorzitter van de Limburgse Werkgeversvereniging. Braun schaart zicht achter een sociale agenda om een einde te maken aan de tweedeling in ons land. Hij vindt dat werkgevers daarin ook een rol hebben. Naar zijn overtuiging moet het roer om, omdat de verhoudingen niet meer in balans zijn. “Mensen begrijpen het niet meer, de economie floreert, maar de tegenstellingen groeien.” Als oplossing pleit hij voor een verhoging van de lonen. “Elke werknemer krijgt er honderd euro per maand bij, netto voor netto zogezegd. Dat is twaalfhonderd euro per jaar.” Braun wil dat betalen uit het begrotingsoverschot van 12 miljard dat Nederland momenteel heeft. “Het mes snijdt dan aan twee kanten. Een flinke loonsverhoging voor alle werkenden, zonder dat de brutolasten voor de werkgever omhoog moeten.”
Dit pleidooi komt – zij het een klein beetje – in de richting van het pleidooi voor een leefbaar inkomen dat de Sociale Alliantie al jarenlang houdt. In zijn artikel stelt Peter Kamps vast dat Giel Braun oprecht van mening is dat de sociale gerechtigheid weer terug op de agenda gezet moet worden en dat hij daarom een fan is van de vakbonden die zorg dragen voor de broodnodige tegenspraak. Hoe opmerkelijk de uitspraak van de Limburgse werkgeversvoorzitter ook is, tegenspraak blijft geboden. Immers, een algemene verhoging van de lonen verkleint de kloof tussen rijk en arm nauwelijks. Om deze kloof echt kleiner te maken moet eindelijk gebeuren wat de Sociale Alliantie al jarenlang bepleit en wat in het manifest Voor meer kwaliteit van leven nog eens kort wordt samengevat: “Een rechtvaardige inkomens- en welvaartsverdeling tussen de generaties, tussen mensen die betaald werken, mensen die gepensioneerd zijn en mensen die onbetaalde (zorg)arbeid verrichten. Toegespitst op de lagere inkomens betekent dit onder meer dat het sociaal minimum gekoppeld moet blijven aan de algemene en incidentele loonontwikkeling. Om opgelopen achterstanden te compenseren moeten daarnaast het minimumloon, de AOW en de sociale uitkeringen extra worden verhoogd.”
Raf Janssen
Panningen 13 januari 2019
