De verbinding van lokale activiteiten met inhoudelijke kritiek
Column Piet van der Lende, juni 2015
Per 1 januari zijn drie grote decentralisaties doorgevoerd: veranderingen in de jeugdzorg, de gezondheidszorg en de invoering van de Participatiewet gepaard gaande met hervormingen van de Wajong en de WSW. Veel beleid is overgeheveld van het Rijk naar de gemeenten. De reorganisaties gingen gepaard met grote bezuinigingen, die op het bordje van de gemeenten worden gelegd. Wat precies op langere termijn de gevolgen zullen zijn moet nog blijken. Nu al zijn de bezuinigingen in de portemonnee van velen merkbaar. Een groot deel van de bijstandsgerechtigden en andere mensen met een minimuminkomen financierde bijvoorbeeld tegenvallers of onverwachte uitgaven met de langdurigheidstoeslag. Deze landelijke regeling is komen te vervallen en de gemeenten moeten een oplossing bedenken. Verder worden chronisch zieken en gehandicapten zwaar getroffen door het vervallen van landelijke en gemeentelijke regelingen voor chronisch zieken. Hoewel de gemeente Amsterdam onlangs een 'aanvalsplan tegen de armoede' lanceerde, benadrukken lokale politici dat zij niet in staat zijn alle bezuinigingen van het Rijk op te vangen en te compenseren.
Gemeenten zonder geld
Het water staat veel gemeenten financieel gezien tot de lippen, overigens niet alleen ten gevolge van rijksbezuinigingen maar ook bijvoorbeeld wegens speculatie met grondbezit of de opzet van megalomane bouw en onroerend goed projecten die veel meer geld gingen kosten dan oorspronkelijk gepland. In een gemeente als Amsterdam wordt ook door de gemeente fors bezuinigd, bezuinigingen die nog bovenop de rijksbezuinigingen komen. Zo wil men 25 miljoen bezuinigen op de uitgaven voor maatschappelijke organisaties, die deel uitmaken van de sociale structuur van de stad. Ook in het nabije verleden is daarop bezuinigd, bijvoorbeeld door het verdwijnen van de ID banen. De sociale infrastructuur van de stad dreigt te worden afgebroken. En dan heb ik het over de bezuinigingen in de gezondheidszorg nog niet eens gehad. Het is allemaal teveel om op te noemen. En daar zit een probleem.
Versnippering
Weerstand van de vakbonden en andere maatschappelijke organisaties tegen bezuinigingen op het inkomen en de voorzieningen voor mensen die het moeilijkst zitten is dikwijls versnipperd, richt zich vaak op een afzonderlijke sector. En bovendien hebben die belangenorganisaties dikwijls als strategie dat zij zich willen concentreren op lokaal niveau: plaatselijk proberen goede regelingen van de grond te krijgen, wat de versnipperdheid van de tegenstand en van de beïnvloeding van het beleid bevordert. Cliëntenraden, lokale vakbondsgroepen en plaatselijke belangenorganisaties werken op gemeentelijk niveau vaak binnen de grenzen die door de regering op inhoudelijk en financieel gebied zijn vast gesteld. Er zijn bij al die plaatselijke activiteiten en op specifieke sectoren gerichte acties in mijn ogen te weinig inhoudelijke overkoepelende overeenkomsten, geen gemeenschappelijke analyse van en weerstand tegen de liberale uitgangspunten van het regeringsbeleid met zijn streven naar ver doorgevoerde marktwerking op alle levensterreinen. Maar er klinken steeds meer geluiden waarbij dat wel gebeurt, soms uit onverwachte hoek.
Tegengeluiden
Verschillende zorgbestuurders zeggen in Skipr Magazine van juni, dat door het doordenderend liberalisme alles aan infrastructuur in de zorg dreigt te worden afgebroken met grote gevolgen voor de toekomstige organisatie van de zorg. Voor de zorg geldt dus hetzelfde als voor de sociale infra-structuur, die hierboven werd genoemd. Men is bang dat veel ouderen, zogenaamde LVG jongeren en GGZ cliënten straks over straat zwerven. Dan zullen we over 5 jaar zeggen: wat een schande dat we dit hebben laten gebeuren. (1)
De sociaal-democraten van de Partij van de Arbeid hebben wellicht gedacht, dat de structureel-organisatorische veranderingen in de maatschappij, waarbij alles wordt onderworpen aan het marktdenken dat de VVD voorstaat wel geaccepteerd konden worden, of men was het er misschien ook mee eens, als maar voldoende geld werd uitgetrokken voor ondersteuning van de zwaksten in de maatschappij. Daarnaast wilden de sociaal-democraten beleid, met daarbij behorend geld, om zoveel mogelijk mensen mee te laten doen in de concurrentiestrijd van allen tegen allen op de arbeidsmarkt en andere terreinen zodat er zo weinig mogelijk uitvallers zouden zijn. Ook in andere landen hebben sociaal-democraten deze compromispolitiek gevolgd, maar het wordt steeds duidelijker, dat deze politiek tot mislukken is gedoemd. Bij het alsmaar verder opschuivende marktdenken in het overheidsbeleid geldt in onze maatschappij steeds meer het recht van de sterkste, er zijn toenemende tegenstellingen tussen arm en rijk en er is een steeds grotere groep uitgeslotenen, waarbij compenserende maatregelen lapmiddelen worden die in toenemende mate onvoldoende zijn om het tij te keren. Steeds meer stemmen gaan op die deze compromispolitiek ter discussie stellen.
Verbindingen
De acties van de studenten laten zien, dat het mogelijk is de lokale strijd te verbinden met de grote lijnen van een inhoudelijke kritiek op de belangrijke uitgangspunten van de regeringspolitiek en daarmee verbonden instituties, waarbij de effectiviteit van de acties vergroot wordt. De participatiemaatschappij, met veel lokale initiatieven die een alternatief bieden voor de afbraakpolitiek van de regering bestond allang vanuit de bevolking zelf voordat de regering met het begrip kwam. Maar een gemeenschappelijke analyse en politieke stem heeft deze beweging nog niet. Er zijn echter signalen dat dit in de nabije toekomst gaat veranderen.
Piet van der Lende
(1) http://www.skipr.nl/actueel/id22521-transitie-bedreigt-zorginfrastructuur.html
