Een nieuwe kans voor het basisinkomen?
Inleiding themadossier basisinkomen
Het lijkt erop dat het basisinkomen een nieuwe kans krijgt. Dertig jaar geleden werd er breed over gediscussieerd in de samenleving. Die discussie is rond de eeuwwisseling weggezakt, maar is nu weer terug. In versterkte mate. Juist op het niveau van het lokale beleid. Het is zaak dat de anti-armoedebeweging zich op de hoogte stelt van deze hernieuwde discussie over het basisinkomen en de mogelijkheden verkent om aansluiting te vinden bij groepen die daarmee bezig zijn.
In dit themadossier staan deze ideeën verder uitgewerkt. Neem er kennis van en laat ons weten wat je ervan vindt. En bovenal: probeer elementen ervan toe te passen in de alledaagse werkelijkheid van de lokale samenleving. Zeker wat betreft het sociaal domein liggen daar aangrijpingspunten voor de strijd tegen armoede en voor sociale rechtvaardigheid. Discussies over het basisinkomen en de achtergronden ervan kunnen hierbij behulpzaam zijn.
Dit themadossier bevat vier bij elkaar horende bijdragen van Raf Janssen, één van Hans Bosselaar en één van Ger Ramaekers:
- Ontwikkelingen rond werk en zekerheid
- Experimenten met 'basisinkomen'
- Tweeduidigheden rond basisinkomen
- Participatiewet vergemeenschappelijken
- Basisinkomen: go, wethouders, go!
- Gratis geld voor iedereen
1. Ontwikkelingen rond werk en zekerheid
De eerste bijdrage gaat over ontwikkelingen in het werk en in de sociale zekerheid die veel mensen ertoe brengen zich opnieuw te verdiepen in het idee van een onvoorwaardelijk basisinkomen voor iedereen. We staan aan het begin van het tweede machinetijdperk; de komende jaren voltrekt zich een verdere digitale revolutie die ons leven drastisch zal veranderen. Daarmee verandert ook de aard en omvang van ons werk. Dat tweede machinetijdperk bestaat uit twee ontwikkelingen die een enorme impact hebben op onze samenleving, name-lijk digitalisering en robotisering. Beide ontwikkelingen zetten ons huidige stelsel van sociale zekerheid nog verder onder druk. Dit stelsel is gebouwd op werk en met name op het werk zoals dat inhoud en vorm heeft gekregen in het eerste machinetijdperk. Ons werk is de laatste jaren al veel veranderd en het zal de komende jaren nog meer veranderen. De vraag is welke gevolgen dat heeft voor ons stelsel van sociale zekerheid. Is de invoering van een basisinkomen de vernieuwing waarop het stelsel van sociale zekerheid zit te wachten?
Lees dit artikel >
Klik hier om het artikel te downloaden als pdf-document.
2. Experimenten met ‘basisinkomen’
De tweede bijdrage geeft een overzicht van de plannen die in verschillende gemeenten leven om een antwoord te vinden op knelpunten in de participatiewet. Uitvoerders merken dat de wet veel te zwaar leunt op wantrouwen en te weinig is afgestemd op daadwerkelijke kansen op de arbeidsmarkt; bijverdienen loont niet en de wet is zo star dat te weinig rekening kan worden gehouden met individuele omstandigheden. Met meer speelruimte en minder regel-druk denken veel uitvoerders meer resultaten te kunnen bereiken. Het zijn de eerste stappen op een route die mogelijk op termijn leidt naar een basisinkomen voor iedereen.
Lees dit artikel >
Klik hier om het artikel te downloaden als pdf-document.
3. Tweeduidigheden rond basisinkomen
De derde bijdrage bevat enkele tweeduidigheden rond het idee van een basisinkomen. Het zijn merkwaardige tegenspraken die voorkomen in de argumentatie van voor- en tegenstanders van dit idee. Dat duidt erop dat het idee van een basisinkomen nog niet helder doordacht is. Aan de andere kant duidt het er ook op dat het idee van een basisinkomen in zichzelf tweeduidig is. Het bevragen en ontleden van standpunten kan inzicht geven in deze tweeduidigheden die vaak horen bij de levende werkelijkheid van mensen.
Lees dit artikel >
Klik hier om het artikel te downloaden als pdf-document.
4. Participatiewet vergemeenschappelijken
De vierde bijdrage lanceert het idee om het basisinkomen te gebruiken als hulpmiddel om de participatiewet te vergemeenschappelijken. Dat idee past in de huidige tijdgeest en spoort geheel en al met het idee van de participatiesamenleving waarin overheden en maatschappelijke organisaties met de lokale gemeenschappen en/of groepen burgers in gesprek gaan over het idee om een ieder in de samenleving een gerespecteerde plek te geven om mee te tellen en mee te doen. Een dergelijke maatschappelijke dialoog kan ertoe bijdragen dat talenten van medeburgers die nu aan de kant staan, worden opgespoord en ingezet om de kwaliteit van leven in een buurt, wijk of dorp te vergroten en te borgen. Dat is positief voor de burgers die nu werkloos aan de kant staan: ze krijgen een breder ontwikkelingsperspectief en creëren daarmee meer mogelijkheden voor zichzelf en hun omgeving. Het is ook positief voor de vele vrijwilligers die soms te veel taken onder handen hebben: vele handen maken licht werk. Ook het leefklimaat in de omgeving gaat erop vooruit, hetgeen ertoe kan bijdragen dat bedrijven zich graag vestigen in deze omgeving. Voor verenigingen en (sport)organisaties zou het mes eveneens aan twee kanten kunnen snijden: leden zouden zich kunnen ontwikkelen als ‘natuurlijke begeleiders’ van mensen die enige hulp nodig hebben en mensen die nu nog werkloos zijn zouden hun kennis en kunde in kunnen zetten ten behoeve van vereniging en organisatie.
Lees dit artikel >
Klik hier om het artikel te downloaden als pdf-document.
5. Basisinkomen: go wethouders, go!
Ondanks miljarden euro’s aan investeringen slagen we er maar niet in om genoeg mensen weer aan het werk te krijgen. Het sociale zekerheidssysteem moet daarom grondig herzien worden. En daarvoor is ruimte nodig voor innovatie. Aan wethouders de oproep om die ruimte nú te creëren. Dit betoogt Hans Bosselaar in een artikel in 'Sociale Vraagstukken'.
Klik hier om dit artikel te lezen.
6. Gratis geld voor iedereen
Rutger Bregman, bekend geworden als ‘mister basisinkomen’, laat in het gedegen boekwerk 'Gratis geld' overtuigend zien dat het basisinkomen geen kortstondig modeverschijnsel is. Ger Ramaekers bespreekt het boek.
Lees dit artikel >
Klik hier om het artikel te downloaden als pdf-document.
