Een toekomstgerichte terugblik
Is de huidige samenlevingsorde onhoudbaar en tegelijk onveranderbaar?
Door Raf Janssen
De huidige samenlevingsorde is onhoudbaar vanwege de groeiende kloof tussen rijk en arm en ze is niet duurzaam vanwege de uitputting van de natuur. Tot nu toe is deze onhoudbare en niet-duurzame samenleving onveranderbaar, omdat denken en doen gevangen blijven binnen het gangbare dat deze situatie heeft veroorzaakt. Mogelijk wordt deze impasse na de coronacrisis doorbroken: politiek-rechts neemt afstand van het doorgeslagen marktdenken en roept om een sterke overheid; politiek-links neemt de regie, die in een ideologievrij moment overgedaan was aan de markt, weer in eigen hand en maakt zich sterk voor eerlijke groei, groene banen, groene technologie, solidariteit met toekomstige generaties en een gezond leven. Maar zolang centrale basisbegrippen niet veranderen, blijft de gangbare economie voortgaan op haar doodlopende weg van permanente groei en is de veranderingsmacht van sociale bewegingen rond arbeid, inkomen en natuur hopeloos klein.
Hoe werkt de pandemie in op sociale ongelijkheid? Wie bevindt zich in kwetsbare situaties qua arbeid en inkomen? De uiteindelijke effecten zijn nog niet bekend, maar indicaties zijn er. Wie benieuwd is, is van harte uitgenodigd voor een korte excursie langs actuele publicaties door sociaal-wetenschappelijk onderzoekers uit Nederland, Canada en Italië. Dan blijkt: thuis- en flexwerk zijn ongelijk verdeeld. Ouderen en mantelzorgers zijn extra kwetsbaar. Investeren in verhoging van te lage lonen en in onderwijs blijft cruciaal. En: je kunt maar beter niet in een land met grote sociale ongelijkheid wonen.
