Weinig eigen geld van gemeenten voor energietoeslag
Redactielid Raf Janssen is raadslid in de gemeente Peel en Maas. Hij heeft daar een aantal pogingen ondernomen om de norm voor het toekennen van de energiecompensatie op te trekken naar 130%. Dat is niet gelukt. Hoewel Peel en Maas goed in de slappe was zit, is de gemeente niet bereid eigen geld te steken in het ondersteunen van veel van haar inwoners die kampen met financiële moeilijkheden vanwege de gestegen energiekosten. Helaas geldt dat voor heel veel gemeenten. Maar er zijn gelukkig positieve uitzonderingen.
De energieprijzen rijzen de pan uit. Veel huishoudens met een kleine portemonnee komen daardoor in de problemen. Het Rijk geeft gemeenten geld voor een energietoeslag voor mi-nima – voorlopig eenmalig; hoe dit het volgend jaar verder moet wordt nog bezien. Bij de energietoeslag is uitgegaan van een inkomensgrens van 120% van het minimum en een toeslag van 800 euro, die inmiddels is verhoogd tot 1300 euro. Tot deze inkomensgrens ver-goedt het Rijk alle kosten. Het Rijk zegt daarbij dat een gemeente best een stap extra mag zetten. De kosten van die extra stap moet de gemeente dan wel van haar eigen geld betalen, als het toegezegde geld van het Rijk onvoldoende is.
De gemeente Venray geeft inkomens tussen 120 en 130% de helft van de landelijk vastge-stelde energietoeslag. De gemeente Utrecht stelt de norm voor de energietoeslag op 125%. Verder is er een flink aantal gemeenten die de norm voor de energietoeslag gesteld hebben op 130% van het sociaal minimum. Dat is bij voorbeeld het geval in Amstelveen, Apeldoorn, Baarn, Den Haag, Drechtsteden, Ede, Harlingen, Hattem, Heemstede, Hilversum, Leusden, Lochem, Middelburg, Nijmegen, Ommen, Putten, Rijswijk, Steenwijk, Wageningen, Zutphen, Zwolle. Door een gift van een particulier kan Rotterdam de norm zelfs stellen op 140%.
Dit zijn voorbeelden van gemeenten die waarschijnlijk heel goed beseffen dat de vergoeding die zij ontvangen van het Rijk te weinig is om alle huishoudens tot en met de norm van 130% de energietoeslag te betalen. Maar deze gemeenten zijn bereid hier eigen geld voor vrij te maken, omdat ze inzien dat de nood bij veel medeburgers bijzonder groot en dringend is. In heel veel gemeenteraden is van gedachten gewisseld over de wijze waarop de gemeente uitvoering geeft aan de energietoeslag. Meestal zijn alle raadsfracties wel doordrongen van de ernst van de situatie, maar het overgrote deel van de gemeenten is niet bereid eigen geld vrij te maken voor het ondersteunen van medeburgers die in ernstige financiële nood verkeren vanwege de exorbitant gestegen energieprijzen, overigens naast de almaar stijgende kosten van levensonderhoud.
Het overgrote deel van de gemeenten stelt de norm voor het recht op de eenmalige energie-toeslag op 120% van het sociaal minimum. En sommige gemeenten gaan zelfs op een lagere norm zitten en soms ook nog op een lager bedrag dan 800 + 500 euro. Niettemin wordt meestal wel onderkend dat ook de huishoudens met ietsjes meer inkomen dan 120% zwaar in de financiële problemen kunnen komen, maar die kunnen dan een beroep doen op de bijzondere bijstand wordt dan geroepen. Dat klopt, want wettelijk is geregeld dat iedereen in financiële nood een beroep kan doen op bijzondere bijstand. Maar het spaargeld moet dan wel worden aangesproken, de auto moet weg en het huis moet worden opgegeten. Allemaal voorwaarden die bij de energiecompensatie nu juist niet gelden. Verder wordt ter verdediging van de 120%-norm soms geroepen dat bij deze norm al veel mensen de energietoeslag krij-gen die het eigenlijk niet nodig hebben, omdat ze nog geen hogere energieprijs hoeven te betalen. Ook dat klopt in een aantal gevallen. En wat wellicht ook vaak het geval is, is dat mensen in zo’n ernstige financiële moeilijkheden zitten dat ze het compensatiegeld voor de gestegen energiekosten moeten besteden om andere financiële gaten te dichten. Dat zou een goede reden kunnen zijn voor gemeenten om contact op te nemen met zoveel mogelijk energieleveranciers om te regelen dat met instemming van betrokken huishoudens de ener-giecompensatie rechtstreeks aan de leverancier wordt overgemaakt, teneinde het maande-lijks voorschot omlaag te krijgen of alvast een buffer te vormen voor toekomstige prijsverho-gingen. Daarbij kan tevens overleg plaatsvinden met deze leveranciers over een eventuele extra financiële bijdrage aan deze compensatie-operatie, omdat er door zo’n gemeentelijk beleid waarschijnlijk door de energieleveranciers minder kosten gemaakt hoeven te worden wat betreft incasso en oninbare schulden. Verder maken vooral de grotere energiebedrijven flinke extra winsten vanwege de hogere energieprijzen. Daar zou extra belasting over betaald moeten worden die aangewend kan worden om met name mensen met een smalle beurs te ondersteunen. Dat kunnen gemeenten niet regelen; dat moet het Rijk doen. Daarnaast moet de landelijke overheid op korte termijn met maatregelen komen die de al jarenlang te laag gehouden inkomens van aanzienlijke groepen huishoudens in Nederland structureel verhogen, zodat mensen zonder allerlei toeslagen en noodverbanden fatsoenlijk rond kunnen komen. Periculum in mora! Het is gevaarlijk dit nog langer uit te stellen!
