Armoede en levenslessen
Onder de titel 'Armoede en levenslessen' is er in het Info-magazine voor alle inwoners van de wijk Lindenholt in Nijmegen (5e jrg. nummer 6, december 2014) een inspirerend verhaal te vinden over armoede.
Lindenholt is een wijk in het westelijk gedeelte van Nijmegen. Vanaf 1977 is het stadsdeel tot ontwikkeling gekomen. Er is veel laagbouw en veel groen. Veel koopwoningen met een prijs van rond 250.000 euro markeren de straten.
Bevlogen duizendpoot Linda van Aken
De wijk heeft een eigen magazine dat de titel draagt 'Lindenholt Leeft'. In het artikel 'Armoede en levenslessen' gaat het over de drijfveren van Linda van Aken, "een bevlogen duizendpoot met een zeer sociaal hart", zoals ze wordt omschreven. Dat hart klopt voor de grote groep asielzoekers, tienermoeders en gezinnen met een uitkering, die min of meer verborgen leven achter de voordeuren van de veelal keurige woningen aan nette straten. "Toch kom ik vaak", vertelt ze, "in huizen waar vaker geen vloerbedekking op de vloer ligt dan je zou verwachten."
Ze heeft geen officiële functie in de wijk. Ze is wel voorzitter van de Vincentiusvereniging Nijmegen. Maar dat kwam pas kort geleden op haar pad. "Ik ben erin gerold", vertelt ze, "omdat ik steeds om me heen kijk en dan de problemen die ik zie, wil aanpakken."
Heart for Lindenholt
Een van haar projecten heet 'Heart for Lindenholt' (HFL). Ik rijd met haar mee naar het plein-tje tussen een aantal flats waar haar 'lieveling' te vinden is, onderin een flat. Een winkeltje van ongeveer 20 bij 20 meter. Vol spullen: kleding, speelgoed, tv's, poppenhuizen, schoenen, sinterklaas- en kerstversierselen (afhankelijk van het seizoen), pannen, sieraden, aardewerk, die vanuit de verre omtrek bij elkaar gebracht worden en tegen een heel klein prijsje worden doorverkocht. "Onlangs ontmoette ik", vertelt ze, "een vrijwilliger die het winkeltje wilde uitbouwen en het idee had om de prijzen daarvoor wat te verhogen. Dat is niet Vincentiaans", zegt Linda beslist. Ze heeft net zo lang op hem ingepraat totdat hij dit idee losliet. Het idee achter haar winkel is niet dat er verdiend wordt met deze spullen. Het idee is om daar even te kunnen blijven hangen, koffie of thee te drinken, een verhaal te vertellen of aan te horen.
Eat & Meet
Ze is ook een van de initiatiefnemers van het project Eat & Meet in het wijkatelier Lindenholt. Het wijkatelier is een initiatief van de organisaties RIBW, Dichterbij, Driestroom, Swon, Tandem, Pluryn en de gemeente Nijmegen. In het Wijkatelier kunnen bewoners terecht voor informatie, ontmoeting en dagbesteding. In Eat & Meet werken de Christelijk Gereformeerde Kerk Vrijgemaakt, de Vincentiusvereniging Nijmegen, de Kerk van de Nazarener en de Agnesparochie (nu deel van de parochie H. Stefanus) samen. Iedere eerste vrijdag van de maand gaan om 18.00 uur de deuren open en kunnen de deelnemers voor een heel schap-pelijk prijsje genieten van een driegangenmaaltijd. Men is er op uit om eenzaamheid, die vaak het zusje is van armoede en ongezond eten, het andere familielid van armoede, tegen te gaan en mensen uit Lindenholt die elkaar normaal niet ontmoeten, bij elkaar te brengen.
Diaconie en parochie
Wat heb ik door mijn bezoek aan Linda van Aken in Lindenholt geleerd over diaconie en parochie?
Hulp begint met een warm hart, een warm hart van mensen die om zich heen kijken en de menselijke en sociale problemen die ze zien, willen aanpakken. Dat kun je niet leren, en dat kun je niet organiseren.
Nu zie je dat in beide voorbeelden, die uit het vrijwilligerswerk van Linda van Aken naar voren zijn gekomen, weliswaar verschillen zijn in schaalgrootte van de organisatie, maar het is zeer aannemelijk dat in beide gevallen veel mensen met een warm hart bij het project betrokken zijn. Is er dan sprake van diaconie?
Linda van Aken heeft in ons gesprek verschillende keren benadrukt dat noch op het project Heart for Lindenholt, noch op het project Eat and Meet etiketten dienen te worden geplakt die kerkelijk of religieus zijn. Dat maakt mensen schichtig. Toch komt ze er desgewenst rond voor uit dat zowel de winkel in zo'n kader staat ("Vincentiaans!") als de maaltijd (deelname van vier kerkelijke 'partijen' aan het initiatief). En vanuit haar persoonlijke geschiedenis heeft ze zelf ook feeling met deze achtergrond.
In wijken zoals Lindenholt vinden dus projecten plaats die in het kader van de WMO (Wet Maatschappelijke Ondersteuning) gericht zijn op gemeenschapsvorming, steun en ondersteuning en waaraan ook kerkelijke gemeenschappen en organisaties met een religieuze voorgeschiedenis deelnemen. Is dat nu diaconie? Ik ben het met Linda van Aken eens dat zo'n etiket er niet toe doet en soms meer bezwaren heeft dan voordelen.
Participatie door kerken
Maar de vraag is toch interessant voor kerkelijke gemeenschappen en organisaties met een christelijke achtergrond die aan zulke projecten deelnemen. Want daardoor aanvaarden ze een rol in een seculiere samenleving die twee dingen tegelijk zegt, voor die kerkelijke gemeenschappen dan. Op de eerste plaats drukken ze uit dat zij als kerkelijke gemeenschap-pen belangrijke aspecten hun eigen christelijke identiteit in een volledig seculier kader kunnen en willen realiseren. Hun identiteit is niet strijdig met dit seculier verband maar is daarmee congruent ofwel overeenstemmend in denken, voelen en spreken.
Op de tweede plaats drukken ze uit dat ze vanuit hun identiteit zonder voorbehoud willen bijdragen aan deze seculiere projecten en aan de doelen die ermee worden nagestreefd. In een burgerlijke samenleving zoals deze hier bij ons bestaat, is menselijke betrokkenheid op elkaar een belangrijk doel dat als het ware smeerolie verschaft aan ons samenleven.
Toine van den Hoogen, oud hoogleraar systematische theologie aan de Radboud Universiteit Nijmegen, bestuurder van Vincentiusvereniging Nijmegen
