De kracht van vertellende armoede
Er is een verschil tussen vertelde en vertellende armoede. Voor lokale groepen die de samenleving willen bewegen om armoede te bestrijden, is het belangrijk om kennis te nemen van dit onderscheid en om de kracht te ontdekken van vertellende armoede. Dat onderbouwt het belang van de verhalen over de eigen ervaringen van mensen die in een situatie van armoede verkeren.
In zijn boek 'Testament van Terra' maakt filosoof/schrijven Govert Derix onderscheid tussen de vertelde en de vertellende natuur. De vertelde natuur is de natuur zoals die naar voren komt in het traditionele denken en doen van mensen. Veel mensen plaatsen de natuur buiten zichzelf en zien haar als een object dat bedwongen en gebruikt kan worden. De vertellende natuur is het verhaal van de natuur zelf. De natuur als subject, als het geheel waarvan de mens ook deel uitmaakt. Er is een groot verschil tussen de vertelde en de vertellende natuur. Het onderkennen van dit verschil is nodig om te komen tot een andere houding ten opzichte van de natuur en een andere verhouding tussen mensen die een deel zijn van deze levende natuur.
Tijdens de Sociale Alliantiedag die Stichting de Pijler op 31 oktober 2014 in regio Zuid organiseerde, hield Govert Derix een inleiding in de vorm van een boeiende dialoog met de meer dan 120 deelnemers. 
Daarbij kwam de vraag aan de orde of net als bij de natuur een onderscheid gemaakt kan worden tussen vertelde en vertellende armoede: tussen het verhaal dat door professionals en wetenschappers over armoede en armen wordt verteld enerzijds en het verhaal dat armen zelf vertellen over hun geleefde werkelijkheid anderzijds. Deze vraag werd ingegeven door de ervaring dat ook de anti-armoedebeweging te veel gevangen blijft in het gangbare denken en doen ten aanzien van economie, onafhankelijkheid, zorg, tegenprestatie, samenleven, rol van de overheid.
De anti-armoedebeweging, aldus de vragensteller, dreigt steeds verder weg te zakken in de feitelijk groeiende ongelijkheden. Daarmee dreigt ze de hoop op verbetering te verliezen. Veel groepen geven de strijd tegen de verarming op, wegens gebrek aan geld en wegens gebrek aan succes. Tegelijk is aan de basis van de samenleving een ander denken en doen volop in ontwikkeling. Dat gebeurt voor een niet onbelangrijk deel vanuit situaties van armoede en onzekerheid (precariteit): (groepen) mensen die in armoede en onzekerheid verkeren moeten toch inhoud en vorm geven aan hun leven. Zij doen dat door zich te schikken in het schijnbaar/blijkbaar onvermijdelijke (de precariteit). Maar daarmee banen ze tegelijk en veelal zelfs onbedoeld ontsnappingsroutes uit het gangbare. Ze ontwikkelen van onderop, vanuit hun armoede en onzekerheid, nieuw denken en doen. Dat gebeurt bijvoorbeeld in sociale coöperaties waarin economische activiteiten worden opgezet in de wijk of in initiatieven met weggeefwinkels .
Dat is de werking van de vertellende armoede, de armoede die een nieuwe werkelijkheid, een nieuwe denkwijze, een nieuwe samenleving maakt. De vertellende armoede schept openingen vanuit het ongerijmde: in de levensverhalen van arme mensen, in hun vertellende armoede, laten mensen zien hoe ze in het omgaan met hun situatie de onredelijkheid van armoede in een rijk land beleven. Ze confronteren de samenleving met deze onredelijkheid, ze brengen ze als het ware tot leven. Daarmee geven ze tegelijk aanzetten om uit de onge-rijmdheden van armoede in een rijk land te ontsnappen. Ze doen dat niet omdat ze bezig zijn met het maatschappelijke debat over armoede zoals dat gevoerd wordt binnen hogescholen en universiteiten. Ze zijn bezig met het levende debat door in hun precaire situatie dagelijks toch levenskwaliteit te zoeken en tot stand te brengen.
Die creërende werking vanuit het banale, vanuit het alledaagse, schept kleine verrassende ontsnappingsmogelijkheden: door het streven van arme mensen om toch iets van hun leven te maken worden nieuwe levensmogelijkheden gecreëerd in allerlei kleine initiatieven dicht bij huis. Dat is de kracht van de vertellende armoede. Dat is het perspectief waar de groeiende verarming en verschulding en de toenemende (inkomens)ongelijkheden over vertellen in levensverhalen van arme mensen. Helder is dat andere, dat nieuwe, nog niet. Het is zich nu pas aan het vormen in de geleefde werkelijkheid van alledag. Maar het geeft wel hoop. Hoop op een samenleving waar iedereen de mogelijkheid heeft om mee te tellen en mee te doen.
